12de Internationales Drehorgelfestival in Einsiedeln (Zwitserland)

Tekst en foto's: Uwe Gernert - bedankt, Uwe!

Het 12de internationale orgelfestival in Einsiedeln vond plaats op 14 augustus 2016. Zoals gewoonlijk was het perfect georganiseerd door Peter X. Bürgisser (www.drehorgel-schweiz.ch), die 28 orgeldraaiers lang voor het festival had uitgenodigd. We kwamen samen in hotel “Drei Könige”, recht tegenover het wereldberoemde klooster, om 09.00 u. en Peter vroeg aan de orgelspelers om voor een van de locaties te stemmen waar gewoonlijk 4 tot 5 orgels samenspelen. Voor de bezoekers heeft deze gegroepeerde opstelling het voordeel dat ze tijdens een gezellige wandeling door de straten van de stad op één plaats meer dan één orgel kunnen beluisteren, en voor de orgeldraaiers zelf is het veel leuker omdat ze niet al te lang moeten wachten vooraleer ze een nieuw muziekstuk kunnen spelen. De orgelspelers verspreidden zich vervolgens om 10.00 u. naar de hun toegekende plaatsen.

{imageshow sl=28 sc=3 w=100% /}

Peter had om 11.00 u. ook een dienst georganiseerd in de “Maria-ten-hemelopneming”-kerk van het klooster, met twee orgels die klassieke en religieuze muziek ten gehore brachten. Aangezien Einsiedeln een wijd en zijd bekende pelgrimsbestemming is, was de kerk niet alleen met orgeldraaiers gevuld maar ook met een internationaal publiek. Kort voor de lunchpauze om 13.00 u. zegende Father Basil de orgels tijdens een korte ceremonie voor de basiliek. De lunch en drankjes waren gratis aan de deelnemers aangeboden door het hotel “Drei Könige”.

Kort na 16.00 u. kwamen alle orgelspelers bijeen in het Paracelsus-park nabij het klooster voor een presentatie van alle orgels. Peter stelde elke orgel en elke speler voor, met vermelding van de naam en de woonplaats. Aangezien 27 van de 28 uitgenodigde orgels aanwezig waren, werd aan elke speler gevraagd om slechts ongeveer één minuut te spelen van een melodie; de spelers die synchroon draaiden mochten een volledige melodie spelen. Bij deze gelegenheid heb ik zonder twijfel een gebeurtenis meegemaakt die zich waarschijnlijk sinds de vroege jaren 1930 niet meer heeft voorgedaan; toen werden de zogenaamde “Pass-orgels” gebouwd (Pass-orgels zijn identieke instrumenten met identieke cilinders die bedoeld waren om synchroon te bespelen: er waren twee ‘zusterorgels’ van Bacigalupo Söhne (eigendom van respectievelijk Edi Niederberger en Ueli Temperli (www.drehorgelverleih.ch) met opeenvolgende serienummers (3273 en 3274), die in de jaren 1920 de fabriek verlieten. Een bleef in Berlijn, het tweede werd naar Wenen verkocht, en beide werden nog niet zo lang geleden aan Zwitserse eigenaars verkocht. Beide instrumenten werden in de loop van de jaren 1960 gerestaureerd, en in 1995 door Alfred Geweke uit Bielefeld, die nieuwe cilinders voor de orgels besloeg. Op die nieuwe cilinders was er maar één nummer exact hetzelfde op beide orgels. Edi Niederberger (met zijn eigen Bacigulapo) en Cyril Schulthess (met het orgel van Ueli) deden het perfect: de twee cilindersorgels werden synchroon gedraaid. Al wie ooit geprobeerd heeft om sychroon te draaien (ook met rollenorgels), weet hoeveel ervaring daarvoor vereist is! Het was een ervaring die ik zeker nooit zal vergeten – jammer genoeg kon ik geen opname maken maar Edi en Cyril hebben beloofd dat ze het zeker nog eens zullen overdoen.

Na de presentatie kwamen de spelers en hun partners zoals gewoonlijk bijeen met drankjes en een goede babbel; ook werd er nog gedraaid aan de drie aanwezige ‘Baci’s’ en aan een andere fraai cilinderorgel, vervaardigd en bespeeld door Martin Zumbach, die ook de cilinders voor deze “Violinopan” zelf maakte en besloeg.

Persoonlijk denk ik dat dit festival een van de beste gelegenheden is voor bezoekers om zeer veel verschillende orgels te horen en met de spelers te praten: zij leggen vol trots en tot in het detail de werking van hun instrumenten uit. Overbodig toe te voegen dat enkel mechanische instrumenten (met cilinders of rollen) een kans maken om te worden uitgenodigd!

De 13de editie van het festival in Einsiedeln vindt plaats op 20 august 2017 – breng zeker een bezoek als u in de buurt bent!